مقدمه

كارآفريني به عنوان يك پديده نوين در اقتصاد، نقش موثري را در توسعه و پيشرفت اقتصادي كشورها دارد. وضعيت اقتصادي و تركيب جمعيتي كشور ما را نيازمند يافتن زمينه‌هاي پيشرو در صحنه اقتصادي مي‌كند و در اين راستا ضرورت شناسايي فرصت‌ها و داشتن مدل، الگوها و راهكارهاي مناسب جهت استفاده بهينه از امكانات و منابع موجود با بهره‌گيري از نيروهاي فعال و كارآفرين بيشتر مي‌شود. امروزه يكي از بزرگترين امتيازها براي هر صنعت، سازمان و يا فرد داشتن تفكر و خلاقيت براي كارآفريني است. كارآفريني كليد رشد و توسعه كشورها شناخته شده است و يكي از شاخه‌هاي موثر در اشتغال‌زايي صنعت گردشگري است.

صنعت گردشگري

از آن‌جايي كه صنعت گردشگري مي‌تواند در توسعه و رشد اقتصادي كشورها موثر باشد، به همين خاطر بسياري از كشورهاي جهان در پي توسعه و گسترش اين صنعت در كشور خود هستند(پارسائيان و اعرابي،1377).

ايران بهشت باستان‌شناسان دنياست و جزء ده كشور اول داراي پتانسيل صنعت گردشگري مي‌باشد‌(بهبودي،كياني،1387). وجود مناطق باستاني، فضاهاي طبيعي و مناظر جذاب، اقليم‌هاي جغرافيايي و تنوع آب و هوايي، فراواني اماكن مذهبي با سبك‌هاي معماري جذاب و چشم نواز، وجود بسترهاي سرمايه‌گذاري گوناگون و همچنين وجود پيشينه تمدني كشور ما سبب شده است كه اين سرزمين براي انواع مختلف گردشگري، جذاب و مطلوب باشد(قاسمي، ذاكرحميدي،1388).

صنعت گردشگري اساسا پاسخي به غريزه طبيعي بشر جهت بيان، آموزش و سرگرمي بوده و انگيزه صنعت گردشگري نيز شامل علايق اجتماعي، مذهبي و حرفه‌اي مي شود(راوندران،1995). بسياري از كشورها اين صنعت را به عنوان منبع اصلي درآمد، اشتغال‌زايي و رشد بخش خصوصي مي‌دانند. از اين رو روش‌هاي استراتژيك بطور روزافزوني به برنامه‌ريزي گردشگري وارد شده و چارچوب مؤثري براي مطالعه و بررسي كليه جوانب امر فراهم مي‌سازند(كوپر،1995). اين صنعت در عين درآمد‌زايي مي‌تواند در ايجاد اشتغال نوپا و پايدار در ميان مردم بومي جامعه و بهبود وضعيت معيشتي تاثير‌گذار باشد.

مفاهيم پايه مديريت كارآفريني و صنعت گردشگري

كارآفريني: عبارتسـت از فرآينـد ايجـاد ارزش از راه تشكيل مجموعهُ منحصر به فردي از منابع به منظور بهره‌گيري از فرصت‌ها (احمدپور ، 1387).

تشخيص فرصت: تشخيص فرصت، فرآيندی است که طی آن اشخاص به اين نتيجه می‌رسند که توان بالقوه‌ای برای خلق چيز جديدی دارند که ظرفيت ايجاد ارزش اقتصادی را نيز دارند (بارون و شين، 2005).

گردشگري دفاع ‌مقدس: عبارتست از سفر به مناطق عملياتي استان‌هاي جنگي كشور به منظور بازديد از آثار فيزيکي و جاذبه‌هاي معطوف به دوران هشت ساله دفاع‌مقدس و اداي احترام به فداكاري‌هاي رزمندگان و حفظ قدر و منزلت شهدا و بهره‌مندي از جنبه‌هاي معنوي مناطق متبرك به حضور شهداي راه دين و ميهن.

گردشگري اجتماعي: يكي از انواع گردشگري گروهي“گردشگري اجتماعي“ است. اين نوع گردشگري براي افرادي است كه بدون كمك‌هاي اجتماعي و بدون همياري و كمك انجمن‌هايي كه به آن تعلق دارند، نمي‌توانند هزينه‌هاي سفر را تقبل كنند(الواني، پيروزبخت.1385).

گردشگري نوستالژيك: نوع ديگري گردشگري گروهي است. اين گردشگري “يادآوري خاطرات و تجارب ايام گذشته، عنصري بر انگيزاننده براي سفر به مقاصدي است كه فرد پيشتر در آن حضور داشته و يا به نوعي با ذهن و شخصيت او پيوند خورده است. سفر به چنين سرزمين هايي زنده كننده يادها و گاه تسكين دهنده آلام انسان را در بر مي‌گيرد(ياوري، 1389).

گردشگري جنگ: نوعي گردشگري گروهي است كه به منظور آشنايي با پديده‌هاي تاريخي، نوستالژي، قدرشناسي، حفظ قدر و منزلت رزمندگان و اداي احترام به فداكاري‌هاي آنان با ديدار از جاذبه‌هاي معطوف به جنگ انجام مي‌گيرد(وينتر،2009).

      

گردشگري جنگ

     گردشگري جنگ از سالهاي 1919 آغاز گرديد و به سبب اقبال عمومي به بازديد از سايت‌هاي جنگي، گردشگران مناطق جنگي بوجود آمدند. گردشگري جنگي به دليل دسترسي به اطلاعات و يادبودهاي آن، نياز بسياري به بازديد از ميادين نبرد و معرفي يادبودهاي سنتي و نوين آن براي نسل حاضر دارد. بر مبناي تحقيقات صورت پذيرفته، در اين تيپ گردشگری نوعي رويكرد فرهنگي – ايدئولوژيك نيز وجود دارد. به طور مثال: بازديد از قبرستان سربازان امريكايي در نرماندي فرانسه، بازديد از تپه و قلعه دين‌بين‌فو در ويتنام، بازديد از يادبودهاي جنگ در قبرستان پرلاشز در پاريس.

خاطرات اجتماعي پرتحرك هستند و در پاسخ به نيازهاي نسلي گوناگون روز آوري مي‌شوند در دوره 90 ساله از زماني كه بناهاي يادبود جنگ جهاني ساخته شدند نيازهاي جامعه جهت يادآوري جنگ بزرگ تغيير كرده است. بسياري از گردشگران تنها بازديد كنندگان بي‌هويت بناهاي يادبود و خدمات آنها نيستند بلكه آنها بصورت فعال در پي دريافت اطلاعاتي هستند كه به آنها در درك نقشي كه خويشاوندان و زنان و مردان كشورشان در جنگ ايفا نمودند هستند(وينتر،2009).

       مك‌كانل جامعه‌شناس مي‌گويد مردم در دنياي جديد فكر مي‌كنند تحت تسلط بوروكراسي و سازمان‌هاي پيچيده زندگي‌شان كم‌عمق و سطحي شده و سنديت ندارد، مردم تنها مانده‌اند، لذا مي‌روند تا بدنبال واقعيت بگردند، دنبال حس واقعيت دزديده شده از خود هستند، لذا مي‌روند آن را جاي ديگر جستجو كنند و بدين‌سان گردشگر پديد مي‌آيد. وي گردشگران را از نظر طبقات اجتماعي به سه گروه 1- زائران، طبقه پايين 2- سياحان، طبقه متوسط و 3- مسافران اريستوكراتيك يا طبقه بالا، دسته‌بندي مي‌كند(سعيدي،1389).

        وينتر(2009) با استفاده از تئوري يادبود اجتماعي براي توصيف فرايندهاي جذب جهانگرد تدوين شده تا بدين وسيله خاطره جنگ جهاني دوم ايجاد و جاودانه شود. وي همچنين به ارائه روش‌هاي تحقيقاتي ادراک تجربيات جهانگردان پرداخته است و در نهايت به تاثير يادبودهاي اجتماعي حاصل از جنگ‌ها بر صنعت گردشگري با تکيه بر تکنولوژي‌هاي نو پرداخته است.

        گرچه بخش بزرگي از جاذبه‌هاي گردشگري در قطب‌هاي گردشگري جهان مثل اروپا، آسياي‌دور و مديترانه، مبتني بر تاريخ جنگ‌هاست، ولي پديده سازمان‌يافته گردشگري جنگ عمدتا در دهه پنجاه و بعد از جنگ جهاني دوم بر اساس پيامدها و نتايج دو جنگ بزرگ جهاني و همچنين جنگ‌هاي رهايي‌بخش ضد استعماري دهه پنجاه و شصت ميلادي استوار است.

تيپ‌شناسي گردشگران جنگ

کتاب‌هاي متعدد پلتون در زمينه مسافرت افراد به نقاط مختلف داراي ريسک و خطر، به همراه ترکيبي از ادبيات گردشگري حاصل از ژورنال‌ها و مقالات مختلف گردشگري جنگ، مصاحبه با گردشگراني را که به طور مستقيم بنا بر دلايل مختلف به مناطق جنگي سفر مي‌کنند و مصاحبه با کارشناسان امر گردشگري جنگ، مشخص‌کننده گروه‌هاي مختلف گردشگراني مي‌باشد که با هدف و انگيزه‌هاي مختلف و متنوع به مناطق جنگي مسافرت مي‌کنند و آن عبارتند از:

        بي‌گناهان: اين دسته افرادي هستند که به صورت اتفاقي و ناخواسته در دوره‌اي اسير جنگ و فعاليت‌هاي جنگي دشمن شده‌اند. مانند بازماندگان حملات بمب شيميايي در مناطقي از آذربايجان‌غربي در دوران جنگ تحميلي که افراد بي‌گناه فراواني را بي‌رحمانه در کام مرگ فرو برد. بازماندگان اين شهدا که به نوعي دچار ناتواني جسمي و از دست دادن بخشي از سلامت خود شده‌اند. اين دسته از افراد بخشي از گردشگراني را تشکيل مي‌دهند که به طور معمول به اين مناطق سفر مي‌کنند.

        مسافران ترکيبي : اين دسته از مسافران هدف اصلي از مسافرتشان ديدار از مناطق و ميراث جنگي نيست، بلکه در طول سفرشان به يک منطقه يا مقصد گردشگري در صورت داشتن فرصتي از سايت‌ها و زون‌هاي جنگي نيز ديدار مي‌کنند. به طوري که سفر آنها داراي انگيزه‌ها و اهداف متنوعي را دنبال مي‌کند. در واقع جذب اين دسته از گردشگران و بازار گردشگري منوط به ايجاد تنوع در محصول گردشگري مناطق جنگي در کنار سايت‌ها و مناطق گردشگري جنگ مي‌باشد. استان‌هاي هفت‌گانه گردشگري جنگ داراي توانايي‌ها و فرصت‌هاي گردشگري متنوعي مي‌باشند و در صورت توسعه و ترويج فعاليت‌ها و انواع گردشگري، قادر به جذب اين دسته از بازار گردشگري خواهد بود. اين بخش از بازار به طور معمول در مقصد‌هاي گردشگري پول بيشتري را خرج مي‌کنند و مي‌توانند منافع اقتصادي و اجتماعي فراواني را براي مردم محلي به همراه داشته باشند. رويدادها و سايت‌هاي جنگي و باز‌گويي حوادث دوره جنگ از طريق موزه‌هاي جنگ تحميلي، ماکت‌هاي جنگي، نمايشگاه‌ها و از اين قبيل اقدامات براي اين دسته از گردشگران مي‌تواند بسيار مهيج بوده و بخش مهمي از تجربه گردشگري آنها را در طول سفرشان تشکيل خواهد داد.

        يادآوري خاطرات/ مسافران زائر:  در قرن حاضر، ساختار اجتماعي و اعتقادات حاکم بين مردم و جوامع به گونه‌اي است که مردم بيشتر از هر زمان ديگر علاقه‌مند به ديدار از مکان‌هايي هستند که زماني دوستان، هم‌وطنان و  عزيزانشان را در آنجا از دست داده‌اند. از طرفي تعداد زيادي از مردم با هدف ياد‌آوري خاطرات دوران جنگ به سايت‌ها و زون‌هاي جنگي مسافرت مي‌کنند.

        مسافران وابسته به شغل و وظيفه خاص: وجه غالب اين دسته از مسافران، گردشگراني هستند که با انگيزه ژورناليستي و فيلمسازي به مناطق جنگي مسافرت مي‌کنند. بخش ديگري از گردشگران که در اين دسته قرار مي‌گيرند، افرادي مي‌باشند که در قالب برنامه‌هاي از پيش تنظيم شده و هدفمند، حاميان صلح و آرامش مي‌باشند. برخي نيز بر اساس گفته پلتون به دنبال فرصت‌هاي تجاري بوده و با هدف عقد قراردادهاي تجاري به ويژه در زمينه پروژه‌هاي بازسازي زير ساخت‌هاي منطقه به اين نواحي مسافرت مي‌کنند. نمونه‌اي از اين گردشگران مي‌توان به فيل‌ساندس اشاره داشت که از شغل خود استعفا داد و به عراق رفت تا به عنوان يک مروج آزادي، صلح و از حاميان حقوق بشر در سال 2003 در اين کشور فعاليت کند.

        مسافران جستجوگر هيجان: اين دسته از مسافران به دنبال هيجان و ماجراجويي هستند و با انگيزه ماجراجويي و تجربه‌کردن رويدادهاي جنگ به مناطق جنگي مسافرت مي‌کنند. اين‌ها افرادي هستند که مايلند به نحوي هيجان، خطرها و رويداد‌هاي جنگ را تجربه کنند. به طوري که در اغلب موارد به صورت داوطلبانه جنگ و يا گردشگران مسئول به ميدان‌ها و مناطق جنگي مي‌روند.

        مسافران کنجکاو : دسته غالب ديگري را که مناطق جنگي مسافرت مي‌کنند، افرادي هستند که با انگيزه ديدن از پيامدهاي ناشي از جنگ به مناطق جنگي مسافرت مي‌کنند. اين‌ها گردشگراني هستند که با انگيزه پايه‌اي ارضاء حس کنجکاوي در قبال حوادث و نتيجه‌هاي بعد از جنگ دوست دارند به محل وقوع جنگ رفته و به طور مستقيم به مشاهده آن‌جا بپردازند.

        داوطلبان جنگ : اينکه يک نفر داوطلب جنگ‌کردن براي يک کشور يا ملت خارجي باشد بنا به گفته پلتون جزء گردشگران وظيفه يا مسئول مي‌باشد و مي‌تواند مورد بحث قرار گيرد. تعداد زيادي از افراد در طول تاريخ وجود داشته‌اند که بنا بر دلايلي و به صورت داوطلبانه به جنگ مي‌رفتند، نمونه‌اي از اين افراد داوطلب مي‌توان به صليبيان در قرن 11، ارتش بين‌المللي که در طول جنگ مدني اسپانيا شکل گرفت، بوسني در سال 1990 و در سال‌هاي اخير مي‌توان به داوطلبان جنگ‌ها و تعارضات افغانستان و عراق اشاره داشت. اعتقاد اين افراد اين است که ما تنها از طريق جستجو براي امنيت، غذا، عشق و اميد ارضاء نمي‌شويم.

صنعت گردشگري جنگ در ايران

دفاع مقدس به عنوان بخشي قابل ملاحظه از تاريخ يكي از كهن‌ترين مناطق جهان علاوه بر تاثيرات فرهنگي و اجتماعي مبتني بر باورهاي ملي و مذهبي، ارتباط مستقيمي با شخصيت و ويژگي‌هاي فرهنگي و باورهاي كهن اقوام ساكن در مناطق جنگي داشته و متاثر از آموزه‌ها و باورهاي رزمندگان و سربازان دلير اين سرزمين به عنوان پديده‌اي مغفول در حوزه صنعت گردشگري داخلي و خارجي ايران باقي مانده است.

اين نوع گردشگري سال‌هاست كه تنها در قالب كاروان‌هاي راهيان نور متجلي است. كاروان‌هايي كه تنها به بازديد از مناطق عملياتي و زيارت قدمگاه شهدا بسنده كرده و بر خلاف تعاريف ابتدايي اقتصاد صنعت گردشگري، مزيتي براي متوليان امر و سودآوري براي مردم منطقه ايجاد نمي‌نمايند.

جداي از پراکندگي فضايي جاذبه‌هاي طبيعي, تاريخي و انساني در سطح کشور, جاذبه‌هاي ناشي از جنگ در گستره مناطق عملياتي و بويژه در مناطق غربي و جنوبي کشور مي‌تواند فرصتي بزرگ براي توسعه مقاصد گردشگري و مهمتر از آن صيانت از ارزشهاي معنوي دوران دفاع مقدس باشد.

بنابراين با توجه به ظرفيت بالقوه كشور در زمينه‌هاي گوناگون گردشگري و نظر به وجود فرصتي عظيم در قالب گردشگري جنگي در استان‌هاي مرزي كشور، اين امكان وجود دارد كه با مطالعه وضع موجود، شرايط محيطي و ساير مولفه‌هاي موثر، زمينه‌هاي برنامه‌ريزي و ارتقاء سطح كيفي و كمي گردشگري دفاع‌ مقدس را رقم زده تا علاوه بر افزايش تعداد سفر گردشگران فعلي علاقمند به اين حوزه، زمينه جذب گردشگران ساير مقاصد نيز به اين گونه سفرها فراهم گردد. بدين ترتيب مي‌توان فرصت يا فرصت‌هاي كارآفرينانه جديدي را شناسايي و به عرصه كسب‌و‌كار صنعت گردشگري كشور معرفي نمود.

مطالعه‌ي وضعيت موجود گردشگري دفاع مقدس مي‌تواند به يافتن فرصت‌هايي براي كارآفريني و توسعه اقتصادي و رفاهي در اين بعد از صنعت گردشگري دفاع مقدس گردد كه خود منجر به شكوفايي اقتصادي مناطق و استا‌ن‌هاي صدمه ‌ديده از جنگ تحميلي مي‌شود. ضمن آنكه به سبب رشد بالاي سالانه ميزان ورودي گردشگر به منطقه، بهره‌گيري از نيروهاي بومي منطقه به منظور ارائه خدمات رفاهي پشتيباني منجر به كاهش نرخ بيكاري و به تبع آن كاهش ميزان مهاجرت از منطقه اصلي مي‌شود.

بر اين اساس پاسداشت جاذبه‌هاي ارزشي دوران دفاع مقدس به عنوان ميراث معنوي نسلي و بين نسلي از يکسو و سامان بخشي به مديريت بهره‌برداري از آنها براي توسعه بازار گردشگري مطابق با تعاريف كارآفريني ضرورتي اجتناب ناپذير است.

عوامل ركود و رونق تقاضاي گردشگري دفاع مقدس

از عوامل بازدارنده براي ديدار از جاذبه‌هاي جنگي، به لحاظ ويژگي‌هاي اقليمي و آب و هوايي و به ويژه دماي هوا در بخش عمده سال وجود تقاضاي فصلي براي بازديد از مناطق است. اين نوع تقاضا در زمان اوج مي‌تواند موجب تراکم بيش از حد و اثرات منفي بر مقصد گردد و در زمان‌هاي رکود موجب کاهش فعاليت‌هاي گردشگري و در برخي مشاغل موجب تعطيلي آن شود.

        تقاضاي بازديد از مناطق جنگي جنوبي تا مياني از اواسط پاييز تا اوج آن در تعطيلات نوروز و فروردين ماه است که اين الگوي سفر فصلي مي‌تواند در بلند مدت به جاذبه‌هاي جنگي استان آسيب برساند. از آن جا که بسياري از مناطق جنگي در حد فاصل بين مرزهاي دو کشور واقع شده است، از نظر تسهيلات گردشگري با کمبودهاي عديده‌اي روبرو است که اين مسئله به عنوان يکي از موارد بازدارنده در بازديد از جاذبه‌هاي جنگي مطرح است.

پراکندگي نامناسب تأسيسات اقامتي در شهرهاي جنگ‌زده، نبود اماکن اقامتي مناسب براي طيف متنوعي از گردشگران در نزديکي جاذبه‌هاي جنگي، چنان است که در بسياري از مناطق مسافران امکان ماندگاري شبانه را با وجود علاقه زياد به اقامت ندارند. کمبود تأسيسات زير ساختي از قبيل آب و برق و سيستم‌هاي دفع فاضلاب در نقاط جنگي، از جمله مشکلات عمده ديگري است که سهم به سزايي در کاهش ميزان بازديد خواهد داشت.

فرصت‌هاي كارآفريني در گردشگري دفاع مقدس

در حال حاضر با توجه به نحوه سازماندهي حضور زائران در مناطق جنگي استان مي‌توان اين نوع سفرها را به “سونامي انساني“ تشبيه كرد. به نظر مي‌رسد همين تفاوت‌هاي ماهوي باعث شده كه با گذشت افزون بر20 سال از آغاز اين گونه سفرها تاكنون مطالعه عميق علمي و اقدام اجرايي نوين براي ساماندهي و ارتقاء وضعيت آن انجام نشده و شايد به همين دليل است كه به جاي استفاده از عنوان “گردشگري دفاع مقدس“، همچنان عنوان “كاروان‌هاي زيارتي“ متداول مي‌باشد. به بيان علمي هنگامي كه يك جمعيت زياد بدون برنامه‌ مدون از سوي برنامه‌ريزان از مبدا جدا مي‌شوند و به سوي مقاصد گردشگري مي‌روند، بر خلاف ابتدايي‌ترين تعاريف گردشگري نه تنها آرامش و تجديد قواي روحي و جسمي براي گردشگر به همراه ندارد، بلكه جامعه ميزبان هم از دستاوردهاي رفاهي، اقتصادي، فرهنگي اين صنعت بي‌بهره مانده و همراهي لازم را نمي‌نمايد.

1. فرصت‌هاي كارآفريني در حوزه اسكان

با عنايت به لزوم توسعه اقتصادي، فرهنگي اجتماعي مناطق گردشگري به فراخور حضور گردشگر در منطقه، به نظر مي‌رسد با ورود كارآفرينان به اين حوزه براي احداث و راه اندازي متل در مناطق مختلف استان با مكان‌يابي در مجاورت شهرها و اراضي بين محورهاي عملياتي و ساير جاذبه‌هاي گردشگري استان، ايجاد واحدهاي صنايع كوچك براي توليد و عرضه ملحفه و روبالشي يك بار مصرف، توليد و عرضه شمد و روبالشي مخصوص، راه اندازي خشكشويي صنعتي انواع پتو و موكت مي‌توان علاوه بر تامين نيازهاي پايه گردشگري دفاع مقدس، اقدامي عملي براي توسعه اقتصادي و كسب درآمد مطلوب براي كارآفرين را شاهد بود.

1. فرصت‌هاي كارآفريني در حوزه تغذيه و پذيرايي

ورود كارآفرينان به عرصه تامين ملزومات ارائه خدمات رفاهي پشتيباني گردشگري دفاع مقدس با توليد و عرضه ظروف يك بار مصرف استاندارد، ايجاد شبكه نظارتي بر آشپزخانه‌هاي پرظرفيت موجود، راه‌اندازي آشپزخانه‌هاي صنعتي، تهيه و سرو غذاهاي بومي و محلي استان، برنامه‌ريزي توليد و نظارت بر تامين مواد اوليه غذايي از مزارع استان، توليد شيريني، كلوچه، نوشيدني‌هاي نباتي و نوشيدني‌هاي لبني محلي، نيز مي‌تواند به عنوان راهكاري‌هاي عملي و كاربردي براي شكل‌گيري زيرساخت‌هاي رفاهي گردشگري و توسعه اقتصادي گردند.

1. فرصت‌هاي كارآفريني در حوزه امكانات زيربنايي

ورود كارآفرينان به حوزه تامين نيازهاي زيربنايي گردشگري دفاع مقدس خوزستان با رويكرد ايجاد مجتمع‌هاي فرهنگي به منظور آموزش پذيرايي و تشريفات ويژه، آموزش خانه‌داري ويژه، آموزش مديريت تور، آموزش فرهنگي- ايدئولوژي نيروي انساني، توليد كالاهاي فرهنگي بومي و مرتبط با دفاع مقدس، برگزاري مناسبت‌ها و همايش‌هاي فرهنگي – علمي دفاع مقدس از يك سوي و طراحي فرايندي اجرايي براي مديريت پسماندهاي حاصل از حضور گردشگران جنگي در شهرها، اردوگاه‌ها و مناطق عملياتي با تفكيك از مبداء، حمل و بازيافت از سوي ديگر، مي‌تواند در ايجاد كسب و كارهاي جديد با درآمد مطلوب براي كارآفرين و توسعه پايدار استان به لحاظ اقتصادي و زيست محيطي بسيار حياتي به‌شمار آيد.

منبع: لطفي‌حقيقت، مجيد.(1390). پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد با عنوان “ارزيابي فرصت‌هاي كارآفرينانه در گردشگري دفاع مقدس“، دانشكده كارآفريني، دانشگاه تهران.